Kohlberg; bireylerin ahlaki gelişim özelliklerini incelemiş ve üç düzey belirtmiştir:

1) GELENEK ÖNCESİ DÜZEY (İşlem öncesi dönem 7. yaşa kadar)

Bu düzeyde bireyin: cezadan kaçınma eğiliminde olduğunu, ödül sağlama güdüsüyle dışsal güdülere göre yargılarda bulunduğunu söyleyebiliriz. Yargıların niyete göre değil de, sonuçlara bağlı olarak yapılması da bu düzeyin özelliklerindendir. Bu düzeyin iki aşaması vardır:

A) İTAAT VE CEZA (Bağımlı Ahlak Aşaması) Cezalandırılmaktan korkulduğu için kurallara uyulur. Bir olayın iyiliği veya kötülüğü sonucun fiziksel özelliğiyle ilgilidir. Kısaca bu evrede dışardan dayatılan kurallar dikkate alınmaktadır.

B) KARŞILIKLILIK-DEĞİŞ TOKUŞ (Araçsal Amaç) Doğruyu veya yanlışı, kişisel ihtiyaçlar belirler. Karşılıklı menfaat söz konusudur. Al gülüm ver gülüm: Sen bana ben sana yaklaşımı ağır basar. Yani bu dönemde çocuklar, büyüklerin koyduğu kurallara kendilerine uygun bulduklarında uymaktadırlar.

2) GELENEKSEL DÜZEY (Somut İşlemler Dönemi 7–11 yaş arası)

Bu düzeyde kişi toplumsal beklentilere, geleneksel değerlere, toplumsal yasalara göre davranma eğilimindedir. Bu düzeyinde iki aşaması vardır =

C) KİŞİLERARASI UYUM (İyi Çocuk Evresi) “Aferin, iyi çocuk” dedirtmeye yönelik davranışlar sergilenir. Büyüklerini, otoriteleri memnun edecek şekilde davranırlar. İyi niyetlidirler. İyi davranarak tasvip (kabul) görme arzusu ağır basar.

D) TOPLUMSAL SİSTEM (Yasa ve Düzen Evresi) Yasalara ve düzene uymaya yönelik davranışlar sergilenir. Yasalar kesinlikle uyulmak içindir. Otoritelere uyulmalı ve sosyal düzen devam ettirilmelidir. İnsan görevini yaptığı sürece doğru hareket etmiş olur. Yani kanun kanundur. İnsanların büyük bir çoğunluğu bu aşamadadır.

3) GELENEK ÖTESİ DÜZEY (Soyut İşlemler Dönemi 11–16 yaşarası)

Bu düzeyinde iki aşaması vardır =

E) TOPLUMSAL SÖZLEŞME EVRESİ  Bu aşamada bireyler, kanunlar ve kuralları, insanların uyum içinde yaşayabilmeleri için üzerinde TOPLUMUN ANLAŞTIĞI araçlar olarak görürler. Bireyler bu dönemde kanunların ve kuralların, gereksinimlerini karşılamadığını hissederlerse onları demokratik işlemler ve ortak kararlar yoluyla her zaman değiştirebilirler.

F) EVRENSEL AHLAK İLKELERİ EVRESİ  Evrensel ahlaki ilkelere uyma eğilimi vardır. Haklar ve doğrular bilinçli olarak aranır. Bireysel haklar, özgürlükler savunulur. Eşitlik, adalet ve insan haklarına sıkı sıkıya bağlanırlar.

KOHLBERG ahlak gelişimini çözümü olmayan sorularla belirlemeye çalışmıştır. Onun en meşhur sorularından birisi şudur

HANS’ın karısı ölümcül bir hastalığa yakalanmıştır. Doktorlar ancak bir eczacının geliştirdiği bir ilacın fayda edeceğini söylerler. Hans eczacıya gider. Eczacı oldukça yüksek bir fiyat ister. Hans istenen paranın ancak yarısını bulabilir. Eczacıya yarısını teklif eder, eczacı kabul etmez. Yarısını daha sonra ödemeyi teklif eder, eczacı yine kabul etmez. HANS’ta akşam eczaneye gizlice girip ilacı çalar. HANS SUÇLU MUDUR? Suçluysa nedenSUÇLUDUR? HANS SUÇSUZ MUDUR? Suçsuzsa neden SUÇSUZDUR?

HANS SUÇLUDUR Polisler onu yakalar ve cezalandırırlar. GELENEK ÖNCESİ I. Evre

HANS SUÇSUZDUR  Karısı için böyle yapmıştır. İnsan karısı için böyle davranmalıdır. Karısı da onun için böyle yapardı. GELENEK ÖNCESİ 2. EVRE

HANS SUÇLUDUR  Toplumdaki insanlar onu ayıplarlar. GELENEKSEL. 3. EVRE

HANS SUÇLUDUR  Kanunlara aykırı davranmıştır. Kanunlar toplumsal düzeni sağlamaya yarar. Hans toplumsal düzeni bozmuştur. GELENEKSEL. 4. EVRE

HANS SUÇLUDUR  İnsanlar toplum içinde birbirlerinin eşyalarına (özel eşyalarına) saygı göstermek zorundadırlar. GELENEK ÖTESİ V. EVRE

HANS SUÇSUZDUR  İnsan hayatı her şeyden önemlidir. Bir insanın hayatı söz konusu olduğunda, hırsızlık “CAİZDİR”. GELENEK ÖTESİ VI. EVRE

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir