Güvenilir bir ölçme aracı aynı özellik ile ilgili olarak arka arkaya yapılan ölçmelerde yaklaşık olarak aynı sayısal sonucu verir. Güvenilir bir test aynı gruba iki yada üç kez uygulandığında gruptaki her bir kişi bütün uygulamalarda yaklaşık aynı puanı almalıdır. Bir başka deyişle GÜVENİRLİK ölçme sonuçlarının hatalarından arınıklık derecesidir.

Ölçme aracının duyarlılık, tutarlılık ve kararlılık gibi özellikleri güvenirlikle ilgilidir. Ölçmede güvenirliği belirleyen 2 temel özellik vardır Þ

→ DUYARLILIK Þ Ne kadar az hata yapılırsa duyarlılık o kadar fazla olur. Ölçme aracının birimi ne kadar küçük olursa o oranda hassas ölçüm yapar.

ÖRN: Altın tartarken kg. yerine mg. kullanılması veya sınavda az soru yerine çok soru sorulması duyarlılığı arttırır..

→ TUTARLILIK (Kararlılık) Þ Ölçme aracının birkaç kez uygulandığında benzer sonuçları vermesi düzeyidir.

ÖRN: Bir zekâ testinin ilk uygulanışında zekâ bölümünü 80, ikinci uygulanışında 120 ve üçüncü uygulanışında 90 buluyorsak yani sonuçlar arasında tutarlılığın sağlanmamış olması bu zekâ testinin yeterince güvenilir olmadığının bir göstergesidir.

* Güvenirlik, sayısal değer alan güvenirlik katsayısı (r) adı verilen bir katsayı ile ifade edilir. Güvenirlik katsayısı ölçümlerdeki hatayı değil hatasızlığı belirtir. Yani güvenirlik katsayısı yüksekse ölçme aracının hatalardan arınıklık derecesinin yüksek olduğu söylenir. Güvenirlik katsayısının yüksek olması ölçme hatasının düşük olmasının ifadesidir.

* Güvenilir bir ölçme aracının hatası az, güvenilir olmayan ölçme aracının hatası daha fazladır. Ölçme hatalarının kestirilmesi ölçümlerin tekrarı ile mümkündür. Aynı koşullar altında tekrarlanan ölçümler birbirini tutmayan sonuçlar veriyorsa güvenirlikten söz etmek mümkün değildir.

GÜVENİRLİLİĞİ HESAPLAMADA KULLANILAN YÖNTEMLER: Þ (Güvenirliği Kestirme Yolları)

1) TEST-TEKRAR TEST YÖNTEMİ Þ Güvenirliği hesaplanacak olan testin, AYNI GRUBA belirli aralıklarla 2 kez uygulanmasıdır. İki uygulamanın sonuçları arasındaki korelasyon katsayısı bulunur. Korelasyon katsayısı -1.00 ile +1.00 arasında bir değerdir. Güvenirlik için korelasyon katsayısının +1’e yaklaşması gerekir.

Burada bulunan korelasyon katsayısı kararlılık katsayısı olarak bilinir. Korelasyon katsayısının yeteri kadar yüksek olması testten elde edilen ölçmenin kararlılığını gösterir. (2004 KPSS)

NOT: Bu yöntem daha çok ilgi, tutum, yetenek testlerinde uygulanır. Çünkü ilgi, tutum, yetenek ölçümden ölçüme değişmez.

KORELASYON: İki değişken arasındaki ilişki miktarını gösterir. Bu ilişki miktarını gösteren katsayıya korelasyon katsayısı adı verilmektedir. Bu katsayı -1.00 ile +1.00 arasında bir değer alır.

Örn: Ayşe öğretmen sınıfa uyguladığı testi belli bir zaman sonra tekrar uygulamış ve aralarındaki güvenirliği tespit etmeye çalışmıştır.

Ayşe öğretmen güvenirliği bulmada hangi yöntemi kullanmıştır ? → Test – Tekrar Test Yöntemi (E) → 2004 KPSS

2) PARALEL TESTLER YÖNTEMİ (EŞDEĞER FORMLAR YÖNTEMİ) Þ Bu yöntemde bir testin güvenirliğinin tahmini için; bir testin en az iki eşdeğer formunun geliştirilmiş olması gerekmektedir. Paralel iki testin eşdeğer olabilmesi için her iki test içindeki maddelerin sayısı, niteliği ve ölçtükleri davranışlar bakımından birbirine denk olması gerekir.

 Bu yöntemle güvenirliğin tahmini için yapılması gereken işlemler şöyledir: Paralel formların her ikisi de aynı öğrenci grubuna uygulanır ve öğrencilerin iki ayrı formdan almış oldukları puanlar arasındaki korelasyon hesaplanır.

 Paralel testler yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayısı +1.00’e yakın ise ölçme aracının hatalardan arınıklığının ve tutarlılığının yüksek olduğu söylenebilir.

 Eşdeğer formlar yöntemiyle bulunan bu katsayı EŞDEĞERLİK KATSAYISI olarak da bilinir. Genellikle bu yöntemle elde edilen güvenirlik katsayısı diğer yöntemlerle elde edilenlerden daha küçük çıkar. Fakat paralel testler yöntemi bir testin tek formunun aynı öğrenci grubuna iki kez uygulanmasından daha kullanışlıdır.

 

3) TESTİ YARILAMA YÖNTEMİ (Eşdeğer Yarılar Yöntemi) Þ Test güvenirliğini tahmin etmede en çok kullanılan yöntemdir. Çünkü bu yöntem tek bir test formu, tek bir öğrenci grubu ve tek bir test uygulaması gerektirir.

 Bu metotta test maddelerinin yarısı birine diğer yarısı ötekine düşecek şekilde iki ayrı teste ayrılır. İki yarı iki ayrı test imiş gibi kabul edilip, aralarındaki korelasyon hesaplanır. Ve elde edilen değer; test yarı yarıya kısalmış olduğundan yarılardan birinin güvenirlik katsayısını verir. Testin bütününün güvenirliğini tahmin etmede aşağıdaki SPEARMAN-BROWN formülü kullanılır.

 

 

  

rx = Elde edilen puanların güvenirlik katsayısı

r¹,² = Yarı testin güvenirlik katsayısı

ÖRNEK: Testi yarılama tekniğiyle elde edilen bir testin güvenirlik katsayısı 0,80 çıkmıştır.

A) Bu katsayı neyi ifade etmektedir ?

B) Testin tümüne ait güvenirlik katsayısı kaçtır ?

→ a Þ Burada elde edilen güvenirlik katsayısı 0,80 alt testlerin güvenirliğini ifade eder. Her iki alt teste ait güvenirlik katsayısı birbirine eşit olup 0,80 dir.

 2. r¹,² 2.0,80

→ b Þ rx = ————— = ——— = 0,89

 1+ r¹,²  1+0,80 Güvenirliği 1’e yaklaştığı için   yükselir.

 

Bu yöntemle elde edilen güvenirlik katsayısının yüksek oluşu her iki formun da güvenilir olduğuna; yeteri kadar yüksek olmayışı da her iki formun güvenirliğinin düşük olduğuna işaret eder.

Testi yarılarken şöyle yapabiliriz = 50 sorudan oluşan bir matematik testinin soruları 1, 3, 5 gibi tek numaralı sorular şeklinde iki ayrı gruba ayrılırsa ve bu iki grup sorudan elde edilen puanlar arasında korelasyon hesaplanırsa elde edilen katsayı tüm testi ikiye bölerek elde ettiğimiz yarım testlere ait korelasyon katsayısını yani yarım testlerin güvenirliğini verecektir.

4) İÇ TUTARLILIK YÖNTEMİ: Þ İç tutarlılık katsayısı testin bir defa uygulanması ile güvenirliğin kestirilmesini sağlayan katsayıdır. Bir testteki maddelere verilen cevaplar toplam test puanı ile uyumlu ise bu durumda testin iç tutarlılığa sahip olduğu söylenebilir. Yani bir testi oluşturan maddelerin birbiriyle uyumu iç tutarlılığı ifade eder. İç tutarlılık anlamında güvenirliğin hesaplanabilmesi için birden fazla formül bulunmaktadır. Bu formüller testi oluşturan maddelerin niteliğine göre değişir. Buna göre KR-20, KR-21 ve ALPHA GÜVENİRLİK katsayısı adı verilen formüller kullanılır.

 KUDER-RİCHARDSON 20 ve 21 FORMÜLLERİ (KR-20, KR-21)

1 ile 0 şeklinde puanlanan maddelerden oluşan testlerin güvenirliği hesaplanırken KR-20 denilen bir formül kullanılır. Bu formül testteki tüm maddelerin aynı psikolojik özelliği ölçtüğü varsayımdan yola çıkar.

 KR-20 güvenirlik katsayısı bir defada uygulanan bir ölçme aracının iç tutarlılığını veren bir katsayıdır. Kuder Richardson formülleri testteki her bir maddenin aynı değişkeni ölçtüğü yani testtin ölçtüğü şeyin HOMOJEN olduğu sayıltısına dayanır. KR-20 formülü sadece doğru cevaplandırılan maddelere 1 puan vererek yanlış cevaplandırılan ve boş bırakılan maddelere ise hiç puan verilmeksizin puanlanan testlere uygulanabilir. Eğer testteki maddeler farklı ağırlıklar ile puanlanmış ise bu formül kullanılmaz. Test içerisindeki her bir maddenin güçlük derecesi yani her bir maddeye doğru cevap veren öğrencilerin toplam öğrencilere oranı hesaplanan bir testin güvenirliğini tahmin etmek için KR-20 formülünü kullanırız.

  K 

 KR-20 = ———— =

  K-1

 KR-20: Güvenirlik katsayısı

 K: Testteki madde sayısı

 Pj: j maddesinin güçlük indeksi

 Qj: 1-PJ

 S²x.: Test puanlarının varyansı

ÖRNEK: Þ 5 tane çoktan seçmeli test maddesinden oluşan bir testtin madde güçlükleri sırayla 0,70; 0,60; 0,30; 0,50; 0,90 bulunmuştur. Bu testtin varyansı 2,50 ise testtin KR-20 güvenirlik katsayısı kaç olur ? 

  K

 ÇÖZÜM: Þ  KR-20 = —— =

  K-1

 K: 5

 K-1: 4

 PJ₁: 0,70

 PJ₂: 0,60

 PJ: 0,30

 PJ: 0,50

 PJ: 0,90

 qj: 1-Pj 

 S²x: 2,5 

 

 

 KR-20 = =

  

0,75

  Þ . =

NOT: Þ 10-15 civarında maddeden oluşan çoktan seçmeli bir testte 0,50 kadar düşük bir KR-20 güvenirlik katsayısı yeterlidir. Ancak 50 maddenin üzerindeki testler için KR-20 değeri en az 0,80 olmalıdır.

KR-20 ile belirlenen güvenirlik katsayısı yüksek ise testle ilgili aşağıdaki yorumlar yapılabilir.

→ Puanlar tesadüfü hatalardan arınıktır yani duyarlıdır. Hatası azdır.

→ Ölçülen değişkenler tek boyutludur.

→ Testi oluşturan maddeler homojendir. Yani testteki her bir madde aynı değişkeni ölçmüştür ve maddeler birbiriyle uyumludur.

→ Grup heterojendir. Yani uygulanan test gruptaki öğrencileri birbirinden iyi ayırmıştır.

→ Testin yapı geçerliliği yüksektir.

NOT: Þ KR-20 Formülü 1 ile 0 şeklinde puanlanan maddeler için kullanılmaktadır ve bu maddeler farklı zorluk düzeyine sahiptirler. Bazı durumlarda testi oluşturan maddelerin zorluk dereceleri birbirine çok yakın olabilir. O zaman KR-21 denilen ve KR-20 formülünün özel bir durumu olan başka bir formül kullanılır.

Örnek: KR-20 formülünün kullanıldığı çoktan seçmeli bir teste maddelerin güçlük düzeyleri 0,70; 0,60; 0,50 vb. olabilirken KR-21 Formülünün uygulandığı bir testte madde güçlükleri 0,71; 0,72; 0,73; 0,74 şeklinde birbirine daha yakındır.

 

 

 → ALPHA (µ) GÜVENİRLİK KATSAYISI:

 Alpha güvenirlik katsayısı tek bir uygulama gerektiren güvenirlik bulma tekniklerden biridir. Ağırlıklı puanlama ve dereceleme yöntemiyle puanlama yapıldığı durumlarda kullanılabilecek bir güvenirlik bulma tekniğidir. Testi oluşturan maddelerin dereceleme ölçeğine göre puanlanması (1 den 5’e kadar veya 0 dan 4’e kadar puan verilmesi gibi ) genellikle psikomotor becerileri ölçmek amacıyla hazırlanan ölçme araçlarının puanlanmasında veya tutum ölçeklerinin puanlanmasında kullanılmakta birlikte KISA CEVAPLI TESTLERİN güvenirliğinin kestirilmesinde kullanılır.

 Alpha güvenirlik katsayısı KR-20 güvenirlik katsayısının genelleştirilmiş bir şeklidir. Alpha güvenirlik katsayısı da tıpkı KR-20 güvenirlik katsayısı gibi bir iç tutarlılık katsayısıdır. 0 ile 1 arasında değer almaktadır.

 Alpha güvenirlik katsayısı bir iç tutarlılık katsayısı olduğu için ölçülen değişken bir boyutlu olmalıdır. Alpha güvenirlik katsayısının hesaplanabilmesi için kullanılan formül şu şekildedir Þ

 K ∑Sj²

 µ = ——— [ 1-——]

 K-1 Sx²

 

 K: Madde Sayısı

 K-1: Madde Sayısı-1

 Sj: Standart Sapma

 Sx²: Varyans

ÖRNEK Þ 5 tane çoktan seçmeli test maddesinden oluşan bir test ağırlıklı puanlama yöntemi kullanılarak her bir maddeden öğrencilere 1 ile 5 arasında puanlar verilmiştir. Öğrencilerin 5 maddeden aldıkları puanlara ait standart sapmalar sırasıyla 1,25; 1,30; 1,60; 1,40; 1,50’dir. Öğrencilerin test puanlarına ait varyansı 25 ise testin ALPHA güvenirlik katsayısı kaç olur ?

  5 (1,25)²+(1,30)²+(1,00)²+(1,40)²+(1,50)²

ÇÖZÜM: µ = ——— [ 1- ————————————————— ] = 0,83 

  5-1 25

 

NOT: Þ Testte ölçülecek olan özellik heterojen bir yapıda ise KR-20 yada Alpha güvenirlik katsayılarının yerine Testi Yarılama Yöntemi kullanılmalıdır. Heterojen bir yapıda olan test için testi yarılama yönteminin kullanımı daha uygundur ve yüksek güvenirlik katsayısı verir.

NOT: Þ * KR-20 ve KR-21 iç tutarlılık katsayıları 0 ile 1 şeklinde puanlanan testlerde kullanılırken ALPHA güvenirlik katsayısı ise dereceleme ölçeğine göre puanlanması durumunda kullanılır. Örn: 1 den 5’e kadar veya 0 dan 4’e kadar puanlama.

  * Hem KR-20-21 hem de ALPHA güvenirlik katsayısı test maddelerinin homojen olduğu durumlarda kullanılır, her ölçüde iç tutarlılık katsayısını ifade eder. Eğer test maddeleri arasında heterojenlik söz konusu ise TESTİ YARILAMA yöntemi daha güvenilir sonuçlar verir.

ÖLÇMENİN STANDART HATASI: Þ Bir testten elde edilen puanlardaki hata miktarını belirten göstergelerden biri de ölçmenin standart hatasıdır. Ölçmenin standart hatası şu formül ile hesaplanabilir Þ

 Se = Sx.

 Se: Elamenin standart hatası

 Sx: Test puanlarının standart kayması (sapması)

 rx: Testin güvenirliği

 Formülden de anlaşılacağı üzere ölçmenin güvenirliği ile standart hatası arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Yani standart hata azaldıkça ölçümlerin güvenirliği artar. Örneğin güvenirlik 1 ise ölçmenin standart hatası 0,00 olur. Ki bu ölçmenin standart hatasının alabileceği en küçük değerdir. Güvenirlik 0,00 ise ölçmenin standart hatası standart sapmaya eşit olur bu ölçmenin standart hatasının maksimum değeri olur.

ÖRNEK:  DERS GÜVENİRLİK KATSAYISI S.S

 İNGİLİZCE 0,40  4

 MATEMATİK   0,61  5

 TÜRKÇE 0,86   3

 BEDEN EĞİTİMİ 0,50  10

 

Post Views: 115.767

 

One Reply to “1- Güvenirlik”

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir