Bir konu yada problemle ilgili olarak öğrencileri düşünmeye yöneltmek, anlaşılması güç olan konuları açıklamak ve verilen bilgileri irdelemek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Buluş yoluyla öğretim stratejisinde ve daha çok kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.
Tartışma yönteminde öğretmen-öğrenci etkileşimi sağlanarak, öğrencilerin bir konu üzerindeki düşüncelerini söylemelerine ve yorum yapmalarına olanak sağlanır. Öğrencilerin konu üzerinde analiz, sentez ve değerlendirme yapma güçleri gelişir.
Tartışma yönteminin uygulanmasında; öğrencilerin karşılıklı olarak anlayış ve hoşgörü içerisinde olaylara farklı bakış açısı ve yorum getirmeleri sağlanır.
Tartışma, herhangi bir grubun, bir başkanın yönetimi altında, belirli bir düzen içinde, hepsini ilgilendiren sorunlar üzerinde ve belirli bir amaca dönük karşılıklı görüşmeleri içerir. Özellikle öğrenci sayısı az sınıflar için en uygun yöntemdir. Ayrıca ünite veya konuların kümeler halinde işlendiği sınıflarda kümelerin görevlerini planlaması, hazırladıkları rapora son biçimini vermesi gibi konularda bir çok grup çalışmasına yer verilir.
Tartışma metodunu soru-cevap metodundan ayırmak gerekir. Soru-cevap metodunda etkileşim daha çok öğretmenle-öğrenciler arasında ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır. Tartışma metodunda ise hem öğretmenle öğrenciler arasında hem de öğrenciler arasında dinamik bir etkileşim; alış-veriş vardır.
Bu yöntemde iki önemli husus vardır: Þ Birincisi açık bir amacın olması ikincisi ön hazırlığı gerektirmesidir.
Bilgilerini, fikirlerini ve düşüncelerini açıkça ortaya koyma imkanına kavuştukları bu yöntemde öğrenciler sorunları daha iyi anlar, tanımlar ve çözüm yolları üretirler. Ancak anlamlı bir tartışma için gerekli bilgi ve olgunluğa sahip olmayan öğrencilerle bu yöntem uygulanmaz. Grup tartışması yöntemi genellikle küçük gruplarda daha etkili olarak kullanılır.
Tartışmada Yöneticinin Rolü Þ
- Hoş ve samimi bir havanın doğması için uygun bir giriş yapılmalı; neyin nasıl tartışılacağı açıklanarak tartışmaya başlanmalıdır.
- Herkesi katılmaya teşvik ederek, gruptaki konuşmacıları enerji ile kontrol altında tutarak tartışmanın başarıyla devamını sağlar.
- Tartışmayı zaman zaman özetler, gelişimin değerlendirilmesine yardım eder.
- Tartışmanın sonunda bütün fikirleri, sonuçları özet halinde birbirine bağlamaya çalışır.
- Lider tartışma sırasında rolünün sınırlı olduğunu bilmelidir. Çünkü tartışma; tartışmaya katılanların fikirlerini paylaşmaları için düşünülmüştür.
Tartışma Yönteminde Kullanılan Başlıca Tartışma Teknikleri Þ
→ Serbest Tartışma Þ Herhangi bir konunun sınıf ortamında; öğretmen yada herhangi bir öğrenci başkanlığında serbestçe tartışılmasıdır.
→ Büyük Grup Tartışması Þ Bu yöntemde öğretmen konuyu “tüm sınıfın katıldığı” bir tartışma ortamında işler. Tartışmanın yürütücüsü yine öğretmendir. Öğretmen sorular sorar öğrencilerin görüşlerini açık hale getirir. Konuyu daha iyi anlamaları için sık sık özetler. Öğretmen konuyu yada problemi bütün sınıfa açar.
→ Küçük Grup Tartışması Þ (Küme Çalışması) Sınıf 4-6 kişilik gruplara bölünür. Gruplar bir başkan yönetiminde ilgili konuyu tartışırlar.
→ Münazara Þ İki ayı grubun dinleyiciler ile jüri önünde belli bir konuyu lehte veya aleyhte olmak üzere iki karşıt tezi savunmalarıdır. Münazara konusu öğrencilere önceden verilerek onlardan konu ile ilgili hazırlık yapmaları istenir. Gruplar verilen süre içerisinde konu ile ilgili kendi görüşlerinin haklılığını savunurlar. Diğer grubun görüşlerini ve fikirlerini de çürütmeye çaba sarf eder.
Münazarada genellikle her biri 4-5 öğrenciden oluşan iki grup ve bir de dinleyici grubu vardır.
Münazara; öğrencilerde, bir fikri savunmayı veya çürütmeyi hedeflediği çabuk ve tutarlı düşünmeyi ve etkili söz söylemeyi gerektirdiği için öğretim açısından oldukça faydalıdır.
Bu teknikte önemli olan gerçeği aramak yada bulmak değil konuyu daha iyi savunabilmektir. Fazla bilimsel olmamakla birlikte BİR FİKRİ SAVUNMA, SÖZ USTALIĞI, ÇABUK CEVAP HAZIRLAMA gibi yetenekleri geliştirdiği için sıklıkla kullanılan bir tekniktir.
Tartışmanın sonunda kazanan grup jüri tarafından açıklanır. Münazarada genellikle bir de dinleyici grubu vardır. Bu grup beğendikleri konuşmacıyı alkışlayarak jüriyi etkilemeye çalışır. Öğretmen isterse münazaradan sonra ele alınan konu üzerinde büyük grup tartışması da yapabilir.
Münazara hem bireysel hem de grup halinde uzun süre çalışmayı ve hazırlığı gerektirir. Öğrencileri bir çok kaynaktan yararlanmaya teşvik eder.
Eğitim-öğretimde münazara uygulanırken özellikle şu esasların dikkate alınması gerekir Þ
- Münazara bir yarışma değildir, bir fikir tartışması olmalıdır.
- Gösterişe düşkün, ağzı kalabalık tipler yerine konuya inanmış tipler ekibe seçilmelidir.
- Ekiptekiler hem kendi savunacakları tezi hem de karşı tezi iyice bilmeye çalışmalıdır.
- Konu karşı tez biçiminde seçilmelidir.
NOT: Þ Münazaranın bir sınırlılığı da bireyleri inanmadığı bir düşünceyi açıklama ve savunma durumuna düşürmesidir.
→ Parlamenter-Münazara Þ Münazaranın özel bir türüdür. Bu münazarada sınıf parlamentoya benzetilir. Ele alınan konu iktidar ve muhalefet grubu tarafından tartışılır. Örneğin 50 dakikalık bir derste parlamenter-münazara yöntemi şöyle uygulanır: 50 dakikalık ders 3’e ayrılır Þ
I . Bölümde Þ Yalnızca fikir üretilir. Önce başbakan sonra muhalefet grubunun lideri, sonra hükümet grubunun üyesi ve bu oturumda en son muhalefet üyesi konuşur. Bu bölümde konuşmacılara müdahale edilebilir. Soru sorulabilir. Ancak bunun için başkandan söz almak gerekir. Dinleyiciler ise fikirleri alkışlarla desteklerler yada eleştirirler.
II . Bölümde Þ Başkanın yönettiği, isteyenin söz alıp konuştuğu bir oturum yapılır.
III. Bölümde Þ ise önce muhalefet grubunun lideri sonra da başbakan konuşmasını yapar.
Bu münazaranın en çarpıcı yönü münazara sonunda kazanan yada kaybedenin olmamasıdır. Bu yöntemde önemli olan farklı görüşlerin tartışılması ve tartışmaların demokratik bir biçimde yönetilmesidir.
→ Panel Þ Bu yöntemde oluşturulan bir grubun üyeleri (3-5 kişilik) önceden belirlenmiş belli bir konu yada sorun üzerinde araştırma yaparlar, buldukları verileri incelerler ve bu ön hazırlıktan yararlanarak görüşlerini SIRAYLA açıklarlar.
Panelde amaç bir fikri savunmak veya çürütmekten ziyade dinleyicilere konu ile ilgili kapsamlı ve bilimsel bilgiler sunmaktır. Panel üyeleri genellikle panelden önce bir ön hazırlık yaparlar ve panel başkanın yönetiminde konu ile ilgili bilgilerini, bulgularını ve görüşlerini açıklanır. Panel grubu tartışılan konuyu iyi bilen belirli konuların uzmanlarından oluşacağı gibi farklı görüş ve düşüncelerden de olabilir. Panelde bir ana konunun farklı yönlerinin tartışılması mümkün olmaktadır.
Panel üyeleri; tartışılacak konuyu ve her bir üyenin üzerinde konuşacağı bölümü önceden öğrenmiş olmalıdırlar. Ayrıca başkanın tartışma sırasında konuşmacılara soracağı sorular da önceden belirlenmeli ve hangi sorunun hangi konuşmacı tarafından cevaplanacağı bildirilmelidir.
Panel grubu; başkan ve üyelerin birbirlerini ve dinleyicileri rahatlıkla görebilecekleri şekilde bir masa etrafında toplanır. BAŞKANIN görevi konuyu sunmak, panel üyelerini tanıtmak, tartışmayı başlatmak, konuşmaları özetlemek, tartışmanın akıcılığını ve konuşmacıların konu üzerinde konuşmalarını sağlamaktır. Başkanın kendiside zaman zaman tartışmaya katılır.
Panelin sonunda dinleyicilerin konuşmacılara soru sormalarına ve tartışılan konuyla ilgili görüşlerini belirterek katkıda bulunmalarına fırsat vermek için forum yapılabilir.
Panelde başkan toplantıya ayrılan süre bitinceye kadar konuşmacılara (eşit sürelerle) konuşma hakkı tanır.
→ Zıt Panel Þ Bu teknikte sınıf ikiye ayrılabilir. Yarısı soru soran yarısı da cevap veren grupta yer alır. Uygulamaya geçilmeden önce konuşmaları yönetecek lider seçilir. Sonrada sınıf ikiye ayrılır. Her bir bölüm tekrar dört yada altı kişilik küçük gruplara ayrılır. Soru soracaklar sorularını hazırlarken diğerleri de kendilerine sorulması muhtemel olan sorulara cevap hazırlar. Hazırlık için 15-20 dakika zaman ayrılır. Sorular cevaplandırılır, eğer cevaplar soru soranları tatmin etmezse kendi çözüm yollarını önerirler, böylece ilgi uyandırılır.
Üstün Yönleri →
- Bilinen konular üzerinde fazla durmadan bilinmeyen ve pek açıklığa kavuşmamış konulara ağırlık verilir.
- Soru soran grupla cevap veren grup arasında dostça bir hava yaratılır,
- Soru soran ve cevap veren gruplar görevlerini tam olarak yaparak ortak yaşantılar paylaştırılmış olur.
- İlgi uyandırır ve öğrencilerin etkili bir şekilde katılımı sağlanır.
- Zıt paneldeki amaç yeni fikirlerin ortaya çıkmasını sağlamak yoluyla konuya ilgi uyandırmak işlenen bölümleri tekrar etmek, konuları yeniden gözden geçirmektir.
Eksik Yönleri →
- Grupların birbirlerine yanıltıcı sorular sormalarına imkân verildiğinden gerekli bilgilerin kazanılması önlenebilir.
- İki grupta da iyi öğrenciler faaliyetleri kolayca tekellerine alabilirler. Orta düzeyde öğrenciler faaliyetlerinin dışında kalırlar.
→ Forum Þ Dinleyici konumunda olanların da söz alabildikleri, belli bir konu üzerinde bir grup konuşmacının bir konu ile ilgili bilgi vermesini içerir. Bu yöntemde küçük bir grup öğrenci diğer öğrencilere bilgi verirler. Sununun sonunda dinleyiciler konuşmacılara; konuya ilişkin sorular yöneltirler. Kendisine soru yöneltilen öğrenci o sorunun cevabını verebilecek en yetkili kişi olarak açıklamalarda bulunur.
Bir başkanın yönetiminde yapılan forum; tartışma konusunun daha geniş bir şekilde ele alınmasını ve yanlış anlamaların düzeltilmesini sağlar. Başkan; toplantıya katılanları soru sormaya, eleştiri yapmaya ve katkıda bulunmaya teşvik eder.
Panel ve sempozyum gibi tartışma tekniklerinden sonra da forum yapılabilir. Forum başlı başına bir tartışma tekniği değildir. Genellikle sınıfta panelden sonra birde forum yapılmakta böylece konu üzerinde söz almak isteyen diğer öğrencilere de konuşma fırsatı verilmekte ve konuya tüm sınıfın katkıda bulunması sağlanmaktadır.
→ Kollegyum Þ İki panel grubundan meydana gelir ilk grup KAYNAK kişilerden, ikinci grup ise ÖĞRENCİLERDEN oluşur. Her iki grupta üç ile dört kişi vardır. Kaynak kişiler konu uzmanlarından meydana gelmektedir. Dinleyicileri temsil eden kişilerin mutlaka tartışılan konuya ilgi duymaları ve hazırlıklı olmaları gerekmektedir. Kaynak kişilere uygun sorular sorulmalıdır.
Uygulanışında şu hususlar göz önünde bulundurulur Þ
1) Her iki panelin üyeleri dinleyici karşısında yer alır. Dinleyicileri temsil eden grup konuyu sunar ve kaynak kişilerden oluşan panel grubuna soruları sorar.
2) Kaynak kişiler kendilerine yöneltilen soruların kendi uzmanlık alanlarına giren bölümünü açıklarlar.
3) Paneli yöneten lider dinleyicileri soru sorma ve katkıda bulundurmaya özendirir. Ve tartışmaları özetler.
Üstün Yönleri Þ
- Dinleyici ve konuşmacıların eşit koşullarda tartışmaya katıldığı ve işbirliği yaptığı bir tekniktir. Kaynak kişileri; dinleyici problemleri ve ihtiyaçlarına yöneltir.
- Dinleyicilerin uzmanlara ilgi duymasını sağlar ve etkili katılımı özendirir.
Eksik Yönleri Þ
Kaynak kişiler problemlere cevap vermekten daha çok kendi tercih ettikleri konuları tartışmaya açabilirler. Ayrıca teknik için gerekli zamanı ayarlamak zor olabilir.
→ Sempozyum Þ Bir konunun çeşitli yönleriyle küçük bir grup tarafından sunulması için yapılan seri halde konuşmadır.
Sempozyumda üye sayısı her oturumda 3’den az 6’dan çok olmamalıdır.
Sempozyumda üyeler arasında bir tartışma yoktur. Her üye belli bir konuda yada o konunun bir kısmı üzerinde bir konuşma yapmakla görevlidir. Her üye konuşmasını 15-20 dakika arasında yapmalıdır. Sempozyumda konu dikkatle bölünmelidir.
Konuşmacılar arasında bilgi, prestij, konuşma yeteneği bakımından büyük farklar bulunmaktadır. Konuşmacılar konuşmalarını önceden hazırlamalıdırlar. Sempozyumun başarılı olması için dikkatli bir planlama yapılmalıdır.
Kısaca sempozyum, bilimsel, sanatsal, düşünsel ağırlıklı konuların çeşitli yönleriyle bir grup tarafından sunumudur. Her üye belli bir konuda konuşma yapar. Sempozyumun sonunda soru cevap yapılır ve eleştiri kullanılır.
→ Açık Oturum Þ Bir grubun bazı kurallara uygun olarak bir konuyu dinleyiciler önünde tartışmalarıdır. Açık oturum; biçim olarak PANELE benzer. Panelden farklı olarak üyeler başkandan söz alarak konuşurlar. Başkan üyelere teker teker söz vererek konuşmayı sağlar. Açık oturumda üyeler konu üzerinde birkaç kere konuşma hakkına sahiptirler. Açık oturumda konuşmacı sayısı kabarık tutulmamalıdır. Açık oturumda konuşmacılara eşit söz hakkı verilmelidir. Sert tartışmalardan kaçınılmalı ve her zaman karşı fikre saygı duyulmalıdır.
→ Seminer Þ Uzmanlık ve bilgi gerektiren bir konuda uzman bir kişinin sunu yapmasıdır. Daha çok Yüksek Lisans ve Doktora düzeyinde kullanılan seminer yöntemi bir tez, kitap veya bir araştırmanın ders öncesi grubun bütün üyeleri tarafından okunarak ders esnasında birlikte tartışılmasını öngörür.
Üzerinde görüşülecek yazılı materyal iki-üç hafta önceden grup üyelerine dağıtılır. Böylece grup üyeleri çalışmanın üzerinde enine boyuna inceleme yapma imkânına kavuşurlar.
→ Brifing Þ Bir kurumun yapısının ve işleyişinin tanıtımı yada teknik bir konunun yetkili bir kişi tarafından veya uzman tarafından sunumuna dayanan tekniktir.
→ Komisyon Þ Bir konunun küçük bir grup tarafından derinliğine incelenerek sınıfa sözlü veya yazılı bir RAPOR halinde sunulması için öğrenciler arasında oluşturulan gruba komisyon adı verilir. Komisyon konu hakkında bilgi toplayarak sınıfa sunar.
→ Konferans Þ Sanatsal, bilimsel, toplumsal, eğitsel vb. konularda çeşitli uzmanlarca açıklama yapmak, bilgi vermek amacıyla yapılan bir konuşma türüdür. Öğretmen kazandırılacak hedef davranışla ilgili uzman bulmalı, onunla ön görüşme yapmalı, sonra konferansı düzenlemelidir. Konferansçıya öğrenciler soru sorabilirler. Öğretmen buna imkân vermelidir. Sınıfta önceden; ne zaman ve hangi konuda konferans verileceği ve kimin geleceği belirtilmeli, öğrencilerin soru hazırlamaları istenmelidir. Bu sorular konferanstan önce öğretmen tarafından gözden geçirilmelidir.
→ Söylev Þ Herhangi bir konuda bir kişinin duygusal yönü baskın ve dinleyicileri coşturmak amacıyla yaptığı bir konuşma türüdür. Anma günlerinde, bayramlarda öğrenciler bu tür konuşma yapabilir. Söylevin kısa olmasına dikkat edilmelidir.
→ Demeç Þ Yetkili bir kişinin yayın organlarına yaptığı açıklamalar olarak ele alınabilir. Okulun açılış ve kapanışında, diploma ve karne törenlerinde yönetici ve öğretmenler bu tür konuşma yapabilirler.
→ Çember Tekniği Þ Bu tekniğin uygulanabilmesi için kazandırılacak davranışların en az kavrama düzeyinde ve öğrencilerin tartışacakları konunun bilgi ve becerilerine sahip olması gereklidir. Öğrenci sayısı genellikle 10-15 civarında olmalıdır. Önce tartışmayı yönetecek bir lider seçilmelidir. Lider hem tartışmayı yönetmeli hem de zamanı ayarlamalıdır. Liderden sonra tartışmada görüşleri belirleyip yazacak bir sekreter saptanmalı; öğrenciler çember şeklinde oturtulmalıdır. Önceden hazırlanan sorular teker teker her öğrenciye sorulmalı ve onların yanıtlarına sekreter tarafından not verilmelidir.
Her öğrenciye her defasında 1-2 dakikalık süre verilmelidir. Tartışmanın sonunda ana noktalar vurgulanmalıdır. Doğru yanıtlar yoksa öğrencilere ipucu verilmelidir.
→ Workshop Þ Bireyleri belli bir yerde kısa bir zaman diliminde toplayarak ortak eğilim, ilgi ve iş problemlerini bir araya getirerek, bu problemlerin çözümü üzerinde öğretim yapılan bir tekniktir. Öğretim etkinlikleri içerisinde kullanıldığında öğrencilerin ele alınacak problemlerle ilgili olarak KAVRAMA düzeyinde bir yeterliliğe ulaşmış olması gerekir.
Bu tekniğin uygulanmasında seçilmiş olan yönetici yada öğretmen; önceden planlanmış olan bir düzen içerisinde problemi öğrencilere sunmalıdır. Sununun ardından problem grup üyelerince tartışılmalıdır. Probleme ilişkin öneriler özetlenerek takip eden çözüm önerileri olarak belirlenmelidir.
Genelde iş alanlarına dönük olan bu teknik her bir öğrenciyi ilgilendiren ortak problemler, bulunabilirse kullanılabilir. Örneğin: Matematik dersindeki başarısızlığımız yada akademik başarısızlığımız gibi konular, öğrencileri ilgilendiren genel problemler olabilir.
Bu tekniğin işe koşulduğu öğretim durumlarında öğretmen müdahaleci olmalı, tekniğin işleyişinde rehber olmalıdır.
Bu teknikte, yapılacak öğretimde problem açık olarak belirlenmiş olmalı, olaylar derinlemesine incelenmeli, öğrencilerce orijinal görüşler ortaya konulabilmeli, oluşturulan çözüm önerileri her bireyce problemlerin çözümünde işe koşulmalıdır.
→ Vızıltı (Fısıltı) Grupları Þ Kısa süre içinde öğrenciler oturdukları yerde gruplara bölünür. Öğretmen soru sorar, sorun gruplar tarafından fısıldanarak tartışıldıktan sonra görüşler yazılır ve öğretmene temsilci tarafından sunulur. Böylece öğrencilerin derse katkıları sağlanmış olur.
Vızıltı grupları çeşitli şekillerde oluşturulur: Þ ÖRNEK Þ Vızıltı 22’de iki öğrenci bir konu üzerinde 2’şer dakika konuşur, Vızıltı 33’te üç öğrenci bir konu üzerinde 3’er dakika konuşur. Vızıltı 66’da ise 6 öğrenci aynı konu üzerinde 6 şar dakika konuşmaktadır.
Vızıltı gruplarında önemli olan belli bir öğrencinin belli bir süre bir konu üzerinde tartışması ve sonunda varılan kararların açıklanmasıdır.
Bu tür grup tartışması 4 ile 36 dakika arasında sürebileceği için vızıltı gruplarına kısa süreli tartışma grupları da denilmektedir.
→ Beyin Fırtınası (Fikir Taraması) Þ Kısa süreli tartışma grupları türünden olan fikir taramasında 4-9 kişiden oluşan gruplarda, belli bir konu üzerinde 5-10 dakika konuşulur. Burada amaçlanan grup üyelerinin konu ile ilgili değişik fikir ve bakış açıları üretebilmesidir. Burada önemli olan husus “yaratıcı düşünce ve soruna değişik çözümler” getirilmesidir. Bu yöntemin bir diğer amacı öğrencilerin problem çözme yeteneklerini, karar verme süreçlerini ve hayal güçlerini geliştirmektir. Çok sayıda fikir üretilir.
Beyin fırtınası belli bir sorun veya konu ile ilgili değişik görüşler elde etmek için kullanılmaktadır. Katılanlara bir sorun verip onlardan ne kadar olursa olsun akıllarına gelen çözümleri tartışmaları istenmektedir. Öğrencilerin ilginç olan veya bilinmeyen önerileri ihmal edilmek yerine teşvik edilmekte ve bu öneriler analiz ve senteze tabi tutularak değerlendirilmektedir.
Bir soruna çözüm bulmak amacıyla bireylerin ELEŞTİRİYE YER VERMEYEN bir ortamda düşüncelerini açıkladıkları, orijinal fikirlerin üretimini sağlamayı hedefleyen öğretim tekniği BEYİN FIRTINASIDIR. Bu teknik hayal yoluyla öğrenmeye imkan veren bir öğretim tekniğidir.
Beyin fırtınası uzun yıllar işadamlarının belirli bir konuda fırtına hızı ile yaratıcı fik