Programlı öğretim Skinner’in pekiştirme ilkesine dayanmaktadır. Öğretimin bireyselleşmesi ve tam öğrenme ilkeleri (hatanın en aza indirilmesi) ilkeleri temele alınmaktadır. Programlı öğretim öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılımını, bireysel öğrenme hızına göre ilerleme kaydetmesini ve öğrenme sonucunun anında kontrol edilmesini sağlayan bir öğretim tekniğidir.
Programlı Öğretimin Temel İlkeleri
I . Küçük Adımlar İlkesi: Öğretilecek her bilgi, konu, kavram küçük birimlere bölünerek anlatılır. Bu birimler basitten karmaşığa doğru ve hangi koşullar gerekli ise onlarında dikkate alınmasıyla oluşturulur.
II . Etkin Katılım İlkesi: Öğretilen her birimden sonra öğrenciden, yönlendirilecek sorularla kazandırılması istenen davranışı göstermesi istenir. Soru hem sunulan bilginin kazanılıp kazanılmadığını yoklamalı hem de öğrencinin öğrenme sürecinde aktif bir rol üstlenmesini sağlamalıdır.
III . Başarı İlkesi: Öğrenciye yöneltilen sorular onun cevaplayabileceği güçlükte olmalıdır. Ve öğrenci her doğru cevabı ve doğru davranışı için pekiştirilmelidir.
IV . Anında Düzeltme İlkesi: Sorulan soruya öğrencinin verdiği yanıtın doğruluğu yanlışlığı anında ona bildirilmeli, yanlışsa hemen düzeltme olanağı ve fırsatı verilmelidir. Yanlış cevap düzeltilmeden ikinci bilgiye geçilmemelidir.
V . Bireysel Hız İlkesi: Öğrenciler arasında bireysel farklılıklar olduğu kabul edilip her öğrencinin kendi hızıyla ilerlemesi sağlanmalıdır.
VI . Aşamalı İlerleme İlkesi: Sunulan bilgi basitten karmaşığa, kolaydan zora somuttan soyuta ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde sıralanmalıdır. Öğrenci bu sıranın mantığını öğrenip kavramalı ve aşamalı olarak ilerlemelidir.
Programlı Öğretimin Faydaları
• Programlı öğretim materyalleri öğrenci için zevkli ve ilgi çekici hale getirir,
• Geleneksel yöntemlere oranla öğrenmede zaman bakımından ekonomi sağlar,
• Öğrencilerin bireysel farklılıkları dikkate alınır, her öğrenciye kendi hızına göre ilerleme imkanı sağlar,
• Öğrencinin öğrenme sürecince dikkatli ve etkin olmasını sağlar,
• Öğrenme sonucu hakkında öğrenciye anında bilgilendirici, pekiştirici ve düzeltici geri bildirim verilir,
• Öğrenciye anlaşılmayan konuları istediği kadar tekrarlama imkanı verir,
• Öğretmenleri tekrar yapma, alıştırma, düzeltme gibi tek düze görevlerden kurtarır, mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeleri ve öğrencilerine rehberlik yapmaları için onlara zaman kazandırır.
• Okul içinde ve okul dışında her yerde kullanılabilir,
Programlı Öğretimin Sınırlılıkları
• Bütün disiplinlerin programlanması zordur,
• Muhtevanın adım adım öğretilmek üzere çok küçük parçalara ayrılması öğrencinin senteze gidebilme imkanını sınırlamaktadır,
• Eğitimde çok sık kullanıldığı zaman öğrenciler arası etkileşimi azaltmaktadır,
• Öğretimden çok değerlendirmeye ağırlık verme olasılığı vardır,
• Programlı öğretim gereçlerinin hazırlanması geniş zamana ve uzmanlık bilgisine ihtiyaç gösterir ve pahalıya mal olur.
• Programlı öğretim gereçlerinin yapımı, dağıtımı ve uygulaması ekip çalışması gerektirir.
• Programlı öğretim materyali iyi hazırlanmazsa öğrenciler için sıkıcı olabilir,
NOT: Programlı öğretim yöntemi öğrenme güçlüğü olan bireylerden, en üstün yetenekliler dahil olmak üzere tüm bireylerin eğitiminde, resmi ve özel eğitim kurumlarında, orduda ve hizmet içi eğitim çalışmalarının yürütülmesinde etkinlikle kullanılabilir.
ÖRNEK─ 2001 KMS Özenle hazırlanmış bilgi birimlerinden adım adım ilerlemede bireyin anında ödüllendirilmesini ileri süren öğrenme-öğretme yöntemi hangisidir ?
• A) Programlı öğrenme
B) Proje temelli öğrenme
C) Yaparak-yaşayarak öğrenme
D) Davranışçılık
E) Tam öğrenme
ÖRNEK─ 2001 KMS Sınıfta öğrencilere öğretilecek bilgiler kolay öğrenilebilecek basamaklara bölünür ve öğrencilerin bunları basitten karmaşığa doğru öğrenmeleri sağlanır.
Bu yöntemi uygulamaya çalışan bir öğretmen aşağıdaki ilkelerden hangisini uygulamaya çalışmaktadır ?
A) Bireysel Hız
B) Etkin Katılım
• C) Küçük Adımlar
D) Beyin Fırtınası
E) Pekiştirme
NOT: 2002 KPSS’de bu soru aynen sorulmuştur.