Program geliştirmenin bir diğer temel öğesi de öğretme-öğrenme sürecidir. Öğretme-öğrenme süreçleri, öğretme-öğrenme etkinliklerinin sürdürülmesinde yararlanılan her tür yöntem, görsel ve işitsel araç-gereç, personel, teknik ve organizasyon gibi öğeleri içermektedir.
Eğitim durumlarının başlıca değişkenleri şunlardır: Þ İpucu, geribildirim (dönüt) düzeltme, öğrenci katılımı, öğretmen nitelikleri, sevgi, öğrenme ortamının fiziksel nitelikleri, zaman, araç-gereç…
İPUCU: Þ Öğrenme sürecinde öğrenciye neyi öğreneceğini, bunları öğrenirken ne yapacağını anlatmak için kullanılan iletilerin tümüdür. Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan başlıca ipuçları şunlardır Þ
→ Sorular Sorma,
→ Örnekler verme,
→ Açıklamalar yapma,
→ Kaynak kitaplar,
→ Gerçek varlıklar ve olaylar,
→ Numuneler ve modeller,
→ Konuşma sırasındaki vurgular, ses tonu,
→ Yönergeler,
→ Grafik, şema ve haritalar.
İpuçlarının öğretimdeki işlevleri şunlardır Þ
→ Dikkati sağlar,
→ Öğrenciyi hedeften haberdar etme,
→ Hedef davranışlarla ilgili ön bilgileri hatırlatma,
→ Öğrenci katılımını sağlama,
→ Öğrenme güçlüğü çekilen konuları kolaylaştırma,
GERİBİLDİRİM (DÖNÜT): Þ Bir sistemde çıktının bazı özelliklerinin o sistemi düzenlemesi durumudur. Yapılan bir davranışın sonucu hakkında bilgi vermek…
PEKİŞTİREÇ: Þ Bir davranışın ileride yenilenme ihtimalini artıran uyarıcılardır.
ÖĞRENCİLERİN DERSE KATILIMINI SAĞLAMA YOLLARI: Þ
a) Göze ve Kulağa Hitap Eden Materyaller Kullanma: Öğrenme esnasında kullanılan duyu organı sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenilir ve o kadar geç unutulur.
b) Cesaret Verme: Öğrenciler; soru sormaları istenerek cesaretlendirilmeli ciddiye alınmalı ve dinlenmelidir.
c) Tartışmaya Teşvik Etme: Tartışma bir cümle, soru yada problem gündeme getirilerek başlatılabilir.
d) Öğrencilerin Yazılı Olarak Katılımını Sağlama: Bir ders öncesinde, sırasında veya sonrasında öğrencilerden bir soru, fikir veya görüşe yazılı olarak tepkide bulunmaları istenebilir.
e) Değerlere Açıklık Kazandırma: Değerlere açıklık kazandırma egzersizleri katılımcılara; kendi değerleri, inanışları ve tutumlarının farkında olmaları, alternatif ve sonuçları dikkate almaları, teori ve pratik arasındaki uyumu incelemeleri ve değerleri başkalarıyla paylaşmaları konusunda yardımcı olur.
f) Dramatizasyon ve Benzetişimden Faydalanma: Dersten önce, ders esnasında veya sonrasında benzetişim ortamı oluşturma ve dramatize etme, öğrencilerin uyarılmasına, dikkatlerinin çekilmesine ve öğrenmesine katkıda bulunacaktır.
g) Dersi Problem Çözme Yöntemiyle Yapılandırma: Derse başlamadan önce öğrencileri çözüm aramaya yöneltecek bir problemle karşı karşıya getirmek öğrencilerin derse olan ilgisini arttırabilir. Ders; bahsedilen probleme cevap verecek şekilde yapılandırıldığında, öğrenciler verilen bilgilere ihtiyaç duymaya başlar ve daha aktif hale gelirler.
h) Tartışma Teknikleri Kullanma: Tartışma teknikleri öğrencilerin belli bir konuya ilişkin grup içinde özgürce düşünce üretmesini sağlayabilir.
ı) Ders Anlatmamalı, Ders İşlemelidir: Ders anlatımıyla işleme arasındaki fark: birisinde öğretmenin tek başına aktif olması, diğerinde ise dersi öğretmen ve öğrencilerin birlikte aktif olarak işlemesi söz konusudur.
ÖĞRETME-ÖĞRENME ETKİNLİKLERİNİN DÜZENLENMESİ: Þ
Bir derste yer alan öğrenme-öğretme etkinlikleri bir ders içinde bir sıra ve düzene sokulurken bir takım ölçütlere göre yapılmalıdır. Bunlardan başlıcaları SÜREKLİLİK, AŞAMALILIK ve KAYNAŞIKLIK tır.
1) SÜREKLİLİK Þ Bir öğretme-öğrenme etkinliği ile kazandırılan bir psikomotor beceri, bilişsel yeterlik veya duyuşsal özelliğin ondan sonraki öğretme-öğrenme etkinliklerinde kullanılan bir nitelik haline gelmesi anlamına gelir. Etkinlikler düzenlenirken etkinliğin hedefi olan yani o etkinlikler içinde öğrencilere kazandırılan bir yeterlik ondan sonraki öğrenme-öğretme etkinlikleri için kullanılarak onun kararlı ve kalıcı olmasını sağlar.
2) AŞAMALILIK Þ Öğrencilere bir yeterlik kazandırılınca daha sonraki öğretme-öğrenme etkinliklerinde bu yeterliğin daha üst düzeye çıkarılması veya bu yeterlikten yararlanılarak ona dayalı bir üst düzey yeterliğin kazandırılıyor olmasıdır.
3) DAYANIŞIKLIK Þ Öğrenme-öğretme etkinliklerinin başka bir yönüyle ilgilidir ve değişik derslerde aynı zamanda konulmuş olan bu etkinliklerden her birinin diğerleriyle öğrencilere kazandırılmaya çalışılan niteliklerin oluşmasını desteklemesidir.