17. Yüzyıl Islahatları, Osmanlı Duraklama Döneminde devlet otoritesi, askerlik, ekonomi, yönetim alanlarında yapılan düzenlemelerdir. Önemli devlet adamları ve padişahlar tarafından yapılan ıslahatlardır. Bir önceki konumuzda 17. Yüzyıl İsyanlarını inceledik. Sıradaki kpss tarih konumuz ise 17. Yüzyıl Islahatları olacaktır.
17. Yüzyıl Islahatları
I. Ahmet
Ekber Erşed sistemi kabul edilerek, şehzadelere sancağa çıkma uygulaması kaldırılmış ve sarayda kafes usulü ile eğitilmişlerdir. Bu durum şehzadeleri birçok alanda olumsuz etkilemiş. Devlet tecrübesi olmayan, halktan kopuk, yetersiz şehzadelerin tahta geçmesine neden olmuştur.
Kuyucu Murat Paşa
I. Ahmet döneminde sadrazamlık yapan Kuyucu Murat Paşa devlet otoritesini sağlamak amacıyla ıslahatlar yapmıştır. Celali isyanlarına karşı sert askeri tedbirler alıp, baskı ve şiddet politikalarına başvurmuştur.
II. Osman (Genç)
Genç Osman hükümdar olduktan sonra köklü değişimler yapmak istemiştir. Bu amaçla Başkenti farklı bir yere taşımayı planlamıştır. Saray dışı evlilik geleneğini başlatmıştır. Şeyhülislamın fetva dışındaki yetkilerine son vermiştir. Zamanın ihtiyaçlarını göz önüne alarak kanunların yapılmasını benimsemiştir.
Yönetimdeki padişah etkisini arttırmak için çalışmıştır. Yeniçeri Ocağını kaldırmaya çalışmıştır. Bu düşünce 17. Yüzyıl Islahatlarının en önemli ıslahat düşüncesidir. Fakat Genç Osman bu düşüncesini yerine getiremeden durumu öğrenen Yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. Osmanlı tarihinde isyancılar tarafından öldürülen ilk padişah Genç Osman olmuştur.
IV. Murat
Devlet otoritesi, Yeniçeri Ocağını itaat altına alma, İstanbul’un asayişi ve güvenliğini sağlama gibi amaçlarla ıslahatlar yapmıştır. Islahatlarla ilgili Koçi Bey (Koçi Bey Risalesi) ve Katip Çelebiden raporlar almıştır. Baskı ve şiddet politikası izlemiş,geceleri sokağa çıkma yasağı, içki ve tütün yasağı getirmiştir. Yeniçeri ve sipahileri ortadan kaldırmıştır.
Tarhuncu Ahmet Paşa
Bozulan ekonomik düzen, artan askeri ve diğer harcamalar nedeniyle Osmanlı’da ekonomi bozulmuştur. Tarhuncu Ahmet Paşa bu sebeple ekonomik alandaki ıslahatlara ağırlık vermiştir. Osmanlı Devletinde ilk modern bütçeyi hazırlayan kişidir. Ve tabi ki bu ıslahatlar çıkar çevreleri tarafından tepki ile karşılanmış ve idam edilmesine neden olmuştur.
Köprülü Mehmet Paşa
Gittikçe bozulan devlet otoritesi ve maliye devlet sorunlarını arttırmıştır. Göreve gelmesi karşılığında uygun çalışma ortamı isteyen Köprülü Mehmet Paşa şartlarının sağlanması ile göreve gelmiştir. Bu şartlardan bazıları şunlardır;
Sadrazamlık görevine kimse müdahale edemeyecek,
Saraya teklif edilen her teklif kabul edilecek ve aykırı hareket edilmeyecek,
İstediği kişileri istediği yere ve göreve atayabilecek,
Kendisi hakkında gelen şikayetlere savunması alınmadan bir karar verilmeyecek.
Köprülü Mehmet Paşa İstanbul ulemasındaki kargaşaya son vermiş, maliye ile ilgili önlemler almış, Askeri alanda düzenlemeler yapmış, merkezi otoriteyi arttırmıştır. Köprülü Mehmet Paşanın ardından yerine oğlunun gelmesi ile Köprülüler Dönemi devam etmiştir.
Köprülü Fazıl Ahmet Paşa
Duraklama dönemindeki en geniş topraklara ulaşmıştır. Anadolu’daki sipahi isyanlarını bastırmış, ordu ve donanmada ıslahatlar yapmıştır. Daha sonra Köprülü ailesinden ,
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa
Fazıl Mustafa Paşa,
Amcazade Hüseyin Paşa sadrazamlık görevinde yer almıştır.
17. Yüzyıl Islahatları daha çok düşünce safhasında kalmış ve başarılı olamamıştır. Baskı ve şiddet ile otorite sağlanmaya çalışılmış fakat buda başarısız olmuştur. Sorun köküne inilmeyip çözüm getirilmediği için yüzeysel kalmıştır. Her gelen farklı ıslahatlar yaptığından süreklilik ve başarı sağlanamamıştır. Yapılan ıslahatlar maalesef sorunlara çözüm olamamış, duraklamayı engelleyememiş ve gerileme dönemine girilmiştir.
Kpss genel kültür tarih dersi 17. Yüzyıl Islahatları konusunu işledik. Bir sonraki genel kültür tarih konumuz 18. Yüzyıl Islahatları olacaktır.